تعديل ‌معيشت: شرحى در بارهٴ يکى از تعاليم مهمّ بهائى‌

سایت پژوهشنامه - نگارنده: جان هادلستون، ترجمۀ حوريوش‌رحمانى

برطرف کردن فقر و ثروت فاحش يکى از اصول اساسى ديانت بهائى است(١) وجود يک چنين عدم تعادلی در توزيع منابع مادّى در واقع نه‌بسود گروههائى است که مستقيماً درمعرض آن هستند و نه‌کلاً به نفع جامعه. در اجراى اين اصل حدّ اقلّ به‌سه نکتهٴ مهمّ بايد توجّه نمود. اوّل آنکه اين اصل بايد درسطحى جهانى اجرا گردد. در واقع يکى از مقاصد اصلی جامعهٴ بهائى ترويج وحدت عالم انسانى است. نکته دوّم آنست که اين تعليم با اصل اقتصادى ديگرى که اصل مکافات ومجازات است (٢) و در همهٴ اديان بزرگ برآن تأکيد شده ارتباط نزديک دارد. اين اصل ابتکار فردى را ترويج مينمايد و در نتيجه به افزايش ثروت کلّى جامعه کمک ميکند. در نهايت اين اصل را در ارتباط با ديدگاه ديانت بهائى درمورد هدف از حيات انسان (٣) که عبارت از رشد و تکامل استعدادهاى فردى بخصوص استعدادهاى روحانى و کسب فضائل اخلاقى و پايه‌ريزى تمدّنى پيشرفته‌ميباشد‌بايد‌شناخت. تعاليم ديانت بهائى در اين‌ مورد‌را‌ميتوان در چهارچوب فرد، تجارت‌و‌اداره‌امور‌جامعه‌خلاصه نمود.

در سطح فردى، تعاليم بهائى هم اتّکاء به‌نفس و هم توجّه بحال ديگران را توصيه ميکند. همچنين يک دستور اخلاقى قوى ومؤکّد در مورد کار کردن هست که اگر درجهت خدمت به ديگران باشد بالاترين نوع عبادت محسوب ميشود. (٤) همهٴ افراد‌جامعه بايد به حرفهٴ مفيدى مشغول باشند(٥) و تکدّى(٦) و قمار(٧) منع شده است. اين تعاليم با تأکيد زيادى که بر‌آموزش و پرورش و فراگيرى علم و هنر گذاشته شده است تقويت ميگردد. دو دستور ديگر ديانت بهائى يعنى تعاليم مربوط به‌خانواده (٩) و تساوى حقوق زن و مرد(١٠) در همين جهت ميباشند. اگر در مورد تعليم و تربيت پسر يا دختر مجبور بانتخاب باشيم در آن‌صورت تربيت دختران بر پسران مقدّم شمرده شده است‌(١١) چه که دختران مادران آينده خواهند بود. اثر اين تعاليم در بر طرف نمودن فقر وقتى روشن ميگردد که ملاحظه ميشود فقر در کشورهاى غربى غالباً در خانواده‌هائى‌که تحت ادارهٴ يکى از والدين بخصوص مادران قرار دارند ديده ميشود و يا اينکه در بسيارى از جوامع روستائى نقش اقتصادى زنان مساوى و يا حتّىٰ در بعضى موارد مهمّ‌تر از مردان است. در مورد توزيع ثروت دو تعليم مهمّ و اساسى وجود دارد. اوّل لزوم تنظيم وصيّت‌نامه و احکام مربوط به ارث است (١٢) که توزيع گسترده ثروت را در درون خانواده وقتى که اموال بين نسلها منتقل ميگردد در بر دارد. در احکام مربوط به‌ارث حتّىٰ سهمى براى معلّم پيش‌بينى شده که ازديدگاه تعاليم بهائى داراى مقامى خاصّ در جامعه ميباشد(١٣).

همان لزوم اتّکاء به نفس وتوجّه به حال ديگران در مورد کسب و تجارت نيز اعمال ميگردد. ابتکار فردى در حدّ زيادى ترويج گرديده‌است. اين امر‌ با رعايت اصول اخلاقى در تجارت که امانت، صداقت، درستى، اعتماد و وفادارى را ترويج مينمايد همراه ميگردد. در عين حال شخص تجارت پيشه نبايد فعّاليّت‌هايش صرفاً در جهت پول سازى و کسب منافع شخصى باشد بلکه بايد خدمتى نيز به جامعه ارائه دهد. از آنجائى که خدمت به جامعه بالاترين نوع عبادت محسوب ميشود از اين رو آن خدمت بايد در حدّى بسيار مرغوب و شايسته باشد(١٤). در عمل اين الزام هم به معنى توجّه خاصّ به خدماتى است که سلامت جسمانى، عقلانى و روحانى افراد را تأمين نمايد و هم احتراز از ارائهٴ محصولاتى مانند الکل(١٥) و تنباکو (١٦) که در اين راستا مضر تشخيص داده شده‌اند. روى ديگر اين سکّه تقسيم سود شرکت‌ها در بين کارکنان (١٧) و خدمات داوطلبانه مانند کمک در امور عام المنفعه ميباشد. درمورد تقسيم سود شرکتها، هيئت اجتماعيّه يعنى دولت بايد نظارت داشته باشد تا جانب انصاف رعايت گردد. تجارت نيزمانند هرکار جمعى ديگرى ميبايستى براساس‌مشورت کامل‌ با‌کسانى که درآن شرکت دارند انجام شود. احتکار‌ و گرايش بسوى انحصار قدرت قويّاً منع گرديده است (١٨) و اگر بنا بعللی چنين اقداماتى لازم باشد بايد تحت مقرّراتى قرار بگيرد تا از هر گونه بهره‌بردارى غيرمنصفانه جلوگيرى بعمل آيد. بر اساس اين موازين، وجود اتّحاديّه هاى کارگرى غير لازم خواهد بود(١٩) و اعتصاب و کم کارى نيز ازبين خواهد رفت.

در بخش عمومى، ازديدگاه ديانت بهائى ارتباط واضحى بين تعديل معيشت و تأسيس يک حکومت دموکراتيک فدرال جهانى(٢٠) وجود دارد که بر برنامه‌ريزى کلّى اقتصادى در سطح جهانى نظارت داشته باشد. يک چنين نظام فدرالی از اصل واگذارى امور به واحدهاى تابعه پيروى خواهد نمود(٢١) و بنا‌بر‌اين نقش مهمّى به‌جوامع محلّى خواهد داد. يکى از وظائف مهمّ اقتصادى هيئت فدرال جهانى ايجاد يک اقتصاد واحد جهانى مبنى بر سياست‌هائى مانند تجارت آزاد(٢٢)، پول جهانى (٢٣)، قانون تجارت واحد (٢٤)، يک سيستم متّحد الشّکل اوزان و مقادير (٢٥) و يک شبکه ارتباطى جهانى (٢٦) خواهد بود. همچنين حکومت جهانى روشى اتّخاذ خواهد نمود که آموزش و پرورش اجبارى (٢٧) و از جمله آموزش يک زبان کمکى جهانى براى همه اطفال جهان منظور گردد. ايجاد يک اقتصاد واقعى جهانى در دراز مدت مؤثّرترين راه توليد ثروت بيشتر و کاهش اختلاف ثروت بين ملل ميباشد. حکومت جهانى همچنين وظيفه ادارهٴ معادن و ساير منابع طبيعى جهان را در جهت حفظ منافع تمامى نوع بشر(٢٩) بعهده خواهد داشت. در جامعه‌اى که بر اساس اصول آئين بهائى اداره گردد جوامع ملّى و محلّى مسئول ادارهٴ يک نظام ماليات بر درآمد تصاعدى با پيش‌بينى‌هائى براى ماليات منفى در مورد فقيرترين افراد (٣٠) و همچنين داراى حق امتياز در مورد استفاده از معادن (٣١) خواهند بود و يک سلسله خدمات اجتماعى وسيع در سطحى مرغوب از قبيل تأسيس دانشکده‌ها، بيمارستانها، يتيم‌خانه ها و خانه هاى معلولين (٣٢) ارائه خواهند داد.

از آنجائى که جهت اجتناب از ‌ادامهٴ فقر در جهان وجود يک اقتصاد با‌دوام و هم‌آهنگ با طبيعت لازم است از اين رو به بعضى از تعاليم مهمّ آئين بهائى که به اين مسئله مربوط ميگردد بايد اشاره شود. قبلاً بعضى از اين تعاليم مورد بحث قرار گرفته است. مثلاً يک نظام اقتصادى که بيشتر توجّهش به‌نيازهاى روحانى تمامى نوع بشر در ماوراى نيازهاى اوّليهٴ مادّى مانند خوراک، پوشاک، مسکن و بهداشت معطوف باشد بيشتر متّکى بر خدمات خواهد بود و بنا‌بر‌اين بسيار کمتر از جامعهٴ مصرفى مادّى بر منابع کمياب طبيعت متّکى خواهد بود. اين روند با ارائه کالاها و خدمات مرغوب تر که ميزان دور ريز را کاهش خواهد داد تقويت خواهد گرديد. ساير تعاليم مهمّى که به اين مسئله مربوط ميشود شامل توجّه مسئولانه به تعداد فرزندان در خانواده (٣٣) و در نهايت به رشد جمعيّت و همچنين بتدريج در طول زمان به تغيير رژيم غذائى از گوشتخوارى به گياهخوارى ميباشد(٣٤) که مورد اخير نه تنها احتمالاً جامعهٴ سالم‌ترى بوجود خواهد آورد بلکه باعث ميگردد که منابع کشاورزى در جهتى بهتر از رژيم گوشتخوارى مورد استفاده قرار گيرد. اصل مهمّ "وحدت در کثرت" نه تنها ضامن رفاه اقتصادى گروههاى اقليّت است، بلکه باعث ارائه راه حلهاى فرهنگى مختلف براى مشکلات کشاورزى نيز ميگردد که اين خود ميتواند وسيله مهمّى براى حفظ و افزايش کارآئى يک نظام اقتصادى که تحت شرايط بسيار گوناگونى قرار دارد باشد.

در پايان لازم است به توسعهٴ اجتماعى و اقتصادى که بر طرف کردن فقر يکى از مهمّ‌ترين اهدافش ميباشد اشاره شود. در حال حاضر جامعهٴ بهائى حدود ٧٠٠ طرح توسعه (٣٥) در زمينه‌هائى مانند آموزش و پرورش، بهداشت، کشاورزى و ارتباط راديوئى در دست اقدام دارد. موضوع مشترک در همه اين طرح‌ها تأکيد بر خودکفائى، شرکت مصرف‌کنندگان در همه مراحل اجراى طرح و جنبه انسانى آنها ميباشد.

يادداشت‌ها

١_ تعديل معيشت:

"امّا سبب اصلی اين مشکلات قوانين طبيعى مدنيّت حاضره است زيرا نتيجهٴ اين قوانين اينکه نفوسى معدود بيش از لزوم، ثروت بى‌پايان يابند و اکثرى برهنه و عريان و بى‌سر‌و‌سامان مانند و اين مخالف عدالت و مروّت و انصاف است ... پس بايد نظام و قانونى ترتيب داد که معدّل ثروت مفرط نفوس معدود گردد و باعث سدّ احتياج هزار ميليون از فقراء جمهور شود." حضرت عبدالبهاء کتاب مفاوضات ص ١٩١

٢_ مجازات و مکافات:

"مربى عالم عدل است چه که داراى دو رکن است مجازات و مکافات و اين‌دو‌رکن دوچشمه‌اند‌از‌براى‌حيات‌اهل‌عالم". ‌حضرت بهاءالله: لوح اشراقات

٣_ هدف زندگى:

"خلقتک عالياً جعلت نفسک دانية فاصعد الی ما خلقت له" (ترا با مقامى بلند خلق نمودم، ولی تو خود را پست نمودى پس به مقامى که براى آن خلق شده‌اى ارتقاء پيدا کن)(ترجمه به‌مضمون) حضرت بهاءالله: کلمات مکنونه

٤_ کار عبادت است:

"وجعلنا اشتغالکم بها نفس العبادة للّه الحقّ" "واشتغال شما را بکار نفس عبادت خداوند قرار داديم" حضرت بهاءالله: لوح بشارات

"عبادت آنست که به عالم انسانى خدمت کنى و به مشکلات مردم رسيدگى کنى" (ترجمهٴ به‌مضمون) (حضرت عبدالبهاء: بهاءالله و عصر جديد‌ص ٩٥)

٥_ اشتغال به امور مفيد:

"لاتضيّعوا اوقاتکم بالباطلة و‌الکسالة واشتغلوا بما ينفع به انفسکم و انفس غيرکم" ترجمه مضمون:(اوقات خود را به بطالت وتنبلی نگذرانيد، بکارى مشغول شويدکه خود‌و ديگران از آن منتفع گرديد). حضرت بهاءالله: کتاب اقدس

٦_ منع از تکدّى:

"ابغض‌النّاس‌عندالله من يقعد و يطلب" ترجمه مضمون: (بدترين ناس نزد خدا کسانى هستند‌که مى‌نشينند و‌طلب ميکنند.) حضرت بهاءالله: کتاب اقدس آيه ٧١

٧_ منع از قمار:

"حرّم عليکم الميسر" ترجمه مضمون: " قمار براى شما حرام است. کتاب اقدس: آيه ٣٧٢

٨_ تعليم و تربيت:

"‌بر پدر و مادر فرض عين است که دختر و پسر را بنهايت همّت تعليم و تربيت نمايند و از پستان عرفان شير دهند و در آغوش علوم و معارف پرورش بخشند و اگر در اين خصوص قصور کنند در نزد ربّ غفور مأخوذ و مذموم و مدحورند و اين گناهى است غير مغفور زيرا آن طفل بيچاره را آوارهٴ صحراى جهالت کنند و بدبخت و گرفتار و معذّب نمايند. مادام الحيات طفل مظلوم اسير جهل وغرور و نادان و بيشعور ماند". حضرت عبدالبهاء: امروخلق، جلد سوم، ص ٣٢٧

٩_ ازدواج و خانواده:

ازدواج "... حصن حصين خوشبختى و رستگارى..." توصيف شده است

١٠_ تساوى حقوق زن و مرد:

"حضرت بهاءالله اعلان مساوات رجال و نساء فرمود که مرد‌و‌زن هر دو بندگان خدا هستند و کلّ بشر در حقوق متساوى، نزد خدا مردى و زنى نيست هر کس اعمالش بهتر و ايمانش بهتر در درگاه الهى مقرّب‌تر است". حضرت عبدالبهاء: مجموعه خطابات قسمت ٢ ص٢٢٠

١١_ تعليم و تربيت دختران:

"تربيت نسوان اهمّ از تربيت رجال است زيرا نسوان چون تربيت يابند اطفال نيز در حيات روحانى نشو و نماکنند." حضرت عبدالبهاء: جلد هفتم مکاتيب ص ١٨٩

١٢_ توزيع ثروت:

"چون شخص بدون وصيّتنامه فوت شود قيمت اموال و دارائى او بايد برآورد شود و ميان هفت طبقه وراث ذيل بنسبتى معيّن تقسيم گردد: اولاد، زن ياشوهر، پدر، مادر، برادران، خواهران و معلمين. بهائيان طبيعتاً در موقع نوشتن وصيّتنامه بدستور حضرت بهاءالله در مورد ماترک بدون وصيّت که بايد ميان عدهٴ کثير ورّاث تقسيم گردد توجّه کامل خواهندداشت". (حضرت عبدالبهاء بهاءالله و عصر جديد ص ١٦٥)

١٣_ احسان به فقراء:

"بزودى زمانى فرا خواهد رسيد که بشر حسّاس‌تر و رقيق‌القلب‌تر از امروز خواهد شد بنحوى که ثروتمندان با ملاحظهٴ وضع رقت بار فقراء در اطراف خود لذّتى از ثروت خود نخواهند برد و بخاطر خوشبختى خود هم که شده مجبور خواهند شد که ثروت خودرا در راه بهبود جامعه‌اى که در آن زندگى‌ميکنند بکار اندازند" (ترجمه مضمون) حضرت عبدالبهاء: نجم‌باختر، مجلّد هشتم، شماره ١ (٢١ مارچ ١٩١٧)

"معاونت نوع بشر از اعظم احکام و اوامر جليل اکبر است". حضرت عبدالبهاء: جلد سوم امروخلق ص ٢٦١

١٤_ مرغوبيّت کالا:

"کسى که با کمال مهارت و از روى وجدان يک ورق کاغذ ميسازد و براى اتقان آن تمام نيرويش را بکار ميبرد مثل اينست که عبادت خدا ميکند". حضرت عبدالبهاء: بهاءالله وعصر جديد ص ٩٥

١٥_منع نوشيدن مشروبات الکلی:

"امّا‌شراب بنصّ کتاب‌اقدس شربش‌ممنوع زيرا‌شربش سبب امراض مزمنه و ضعف اعصاب وزوال عقل است." حضرت عبدالبهاء: ظهور عدل الهى ص٤٨

١٦_ منع استعمال دخانيات:

"امّا منهيّات ديگر که ضرر فورى ندارد ولی تأثيرات مضره بتدريج حاصل گردد آن منهيات نيز عندالله مکروه و مذموم و مدحورند ولی حرمت قطعى منصوص نه، بلکه تنزيه و تقديس و طهارت و پاکى و حفظ صحّت و آزادگى مقتضى آن. از آن جمله شرب دخان است که کثيف است و بدبو و کريه است و مذموم و بتدريج مضرّتش مسلّم عموم." حضرت عبدالبهاء: منتخباتى از مکاتيب ص ١٤٤(لوح تنزيه وتقديس)

١٧_ شريک کردن کارکنان در سود:

"پس بايد نظامات و قوانينى گذاشت که گروه عمله اجرت يوميّه از صاحب فبريک بگيرند و شرکتى در منافع داشته باشند" حضرت عبدالبهاء: مفاوضات ص ١٩١

١٨_ احتکار و انحصار قدرت:

"در آينده احتکار باقى نمى‌ماند مسئله احتکار بکلی بهم‌ميخورد". حضرت عبدالبهاء: خطابات، قسمت دوّم ص ١٢٥

١٩_ اتّحاديه اصناف:

"به کمال اعتدال وضع قانونى شود و بعد اعلان به عموم گردد که حقوق کارگران از هرجهت محفوظ است و همچنين حقوق سرمايه داران نيز بايد مصون بماند وقتى که چنين قانون عمومى گذاشته شود و برضايت طرفين باشد اگر باز اعتصابى واقع شود جميع دول عالم به مقاومت برخيزند." حضرت عبدالبهاء: بهاءالله وعصر جديد ص ١٦٤

٢٠_ حکومت فدرال جهانى:

" يک نظام عمومى فدرال برکرهٴ ارض حکمفرما باشد و سلطه مطلقه خود را بر منابعى که وسعت آن فوق تصوّر است بگستراند" ... اين است غايت قوائى که عالم بشريّت در تحت تأثير قواى وحدت بخش حيات بسوى آن پيش ميرود." حضرت ولی‌امرالله: بهاءالله وعصر جديد ص٣١٠

٢١_ عدم تمرکز قدرت:

"نظم جهانى حضرت بهاءالله ... از يک طرف تمرکز بيش ازحدّ قدرت را نفى ميکند و از سوى ديگر کوشش در جهت اتّحاد شکل را ردّ مى‌نمايد هدف آن وحدت در کثرت است". (ترجمه به مضمون) حضرت ولی‌امرالله: نظم جهانى حضرت بهاءالله‌

٢٢_ تجارت آزاد:

"موانع و قيود اقتصادى بکلّى برطرف خواهد شد". حضرت ولی امرالله: جلوه مدنيّت الهيه ص ١١٠٥

٢٣_ پول جهانى:

"اين جامعهٴ متّحد جهانى تا حدّى که ما ميتوانيم تصوّر کنيم بايد مرکّب از يک هيئت تقنينيّهٴ جهانى باشد ... که قوانينى که لازمهٴ ترتيب حيات و رفع حوائج و تنظيم روابط ملل و اقوام است وضع خواهد کرد." حضرت ولی امرالله: جلوه مدنيت الهيه ص ١٠٣

٢٤_ قانون يکسان:

"اين جامعهٴ متّحد جهانى تا حدّى که ما مى‌توانيم تصوّر کنيم بايد مرکّب از يک هيأت تقنينيّهٴ جهانى باشد ... که قوانينى که لازمهٴ ترتيب حيات و رفع حوائج و تنظيم روابط ملل و اقوام است وضع خواهد کرد. حضرت ولىّ امرالله، جلوهٴ مدنيّت جهانى صفحهٴ ١٠٣

٢٥_ اوزان و مقادير: (به يادداشت شماره ٢٣ مراجعه شود)

٢٦_ ارتباطات:

"دستگاهى براى مخابرات و ارتباطات جهانى ابداع خواهد شد که تمامى کره ارض را در برخواهد گرفت وازموانع و قيود ملی آزاد خواهد بود". حضرت ولی امرالله: جلوه مدنيّت الهيه ص ١٠٣

٢٧_ تعليم و تربيت اجبارى:

"ديانت بهائى مروج تعليم و تربيت اجبارى است" (ترجمه به‌مضمون) حضرت ولی امرالله Bahá'í Education

٢٨_ زبان بين المللی:

"يک لسان جهانى ابداع يا‌از بين السنهٴ‌موجوده انتخاب و در مدارس عالم علاوه بر زبان مادرى تعليم داده خواهد شد" حضرت ولی امرالله: جلوه مدنيّت الهيه ص ١٠٤

٢٩_ منابع طبيعى جهان:

منابع اقتصادى عالم تحت انتظام درخواهد آمد و معادن موادّ‌خام استخراج ومورد استفادهٴ کامل قرار خواهد گرفت. بازارهاى جهان با يکديگر هم‌آهنگ شده توسعه خواهند يافت و توزيع فرآورده‌ها بنحوى عادلانه انجام خواهد پذيرفت" حضرت ولی امرالله: جلوه مدنيت الهيه ١٠٥

٣٠_ ماليات تصاعدى:

"يکى از منابع عمدهٴ عايدات بايد ماليات تصاعدى بردرآمد باشد. هرگاه عايدات شخصى ازمخارج ضرورى‌اش فزونى نداشته باشد بايد از پرداخت ماليات معاف گردد... از طرف ديگر هرگاه شخصى ... نتواند بقدر احتياجات ضرورى ساليانهٴ خود عايدات کافى کسب نمايد در اين صورت آنچه براى معيشت ونگاهدارى خود و خانواده اش کسر دارد بايد از صندوق‌عمومى پرداخت شود. ‌حضرت عبدالبهاء: بهاءالله و‌عصر‌جديد‌ص ١٦٠

٣١_ امتيازات معادن و منابع زمينى:

"سوّمين واردات از معادن است يعنى هر معدنى که استخراج يا کشف گردد ثلثش راجع به اين مخزن است ... پنجم آنکه اگر دفينه‌اى يافت شود بايد به اين خزانه تعلق گيرد." حضرت عبدالبهاء: مجموعه خطابات

٣٢_ خدمات اجتماعى:

"... و از جهت مصارف مخزن نيز بايد مبالغى بابت دستگيرى وحمايت عجزه و ايتام و کمک به مدارس و نگاهدارى اشخاص کور و کر وبهداشت عمومى منظور شود و باين طريق رفاه وآسايش عموم مردم فراهم خواهد شد" حضرت عبدالبهاء: بهاءالله و عصر جديد ص ١٦٠

"مشرق الاذکار را تفرّعات مهمّه مقرّر که از اساسهاى اصلی شمرده ميشود، مکتب اطفال ايتام است و بيمارستان فقراء و اجزاء خانه و محلّ عجزه و مدرسهٴ علوم عاليه و مسافرخانهٴ عظيم تأسيس شود ..." حضرت عبدالبهاء: بهاءالله وعصر جديد ص ٢١١

٣٣_ رشد جمعيّت:

هيچگونه دستور خاصّى در مورد جمعيّت و تعداد اطفال خانواده وجود ندارد. بديهى است که يکى از هدفهاى اصلی ازدواج توليد مثل است: "تزوجوا ياقوم ليظهر منکم من يذکرنى بين عبادى" امّا امروزه بطور عموم تشخيص داده شده که بهترين راه براى نگهداشتن جمعيّت در يک سطح قابل کنترل تأمين آموزش و پرورش بخصوص در مورد زنان و آموزش حرفه هائى است که قدرت مردم را در کسب درآمد افزايش دهد که دقيقاً همان تعاليم بهائى ميباشد.

٣٤_ رژيم گياهخوارى:

" در مستقبل ايّام خوراک انسان عبارت از فواکه و حبوبات خواهد بود. وقتى خواهد آمد که ديگر گوشت تناول نشود علم طبّ حال در مرحلهٴ طفوليّت است با وجود اين مبرهن گشته که غذاى طبيعى ما چيزيست که از زمين انبات شود. " حضرت عبدالبهاء: بهاءالله وعصر جديد ص ١١٨

٣٥_ طرح‌هاى توسعه و عمران بهائى:

"درحال حاضر ٧٨ محفل روحانى ملّى و دو کميسيون ادارى بهائى ٧٠٣ طرح و پروژه را در دست اقدام دارند که قسمت اعظم اين طرح ها فعّاليّت هاى اجتماعى محلّى است که با حدّ اقلّ يا بدون هيچ کمکى ازجامعهٴ بيرون اداره ميگردد.